Obje verzije ovog izvrsnog metka imaju u Evropi ogromnu popularnost i bez ikakve sumnje su najrašireniji evropski kalibar
Poznati konstruktor Vilhelm Breneke rođen je u gradu Hanoveru 1865. U djetinjstvu je bio zainteresovan za streličarstvo i lov lukom. Iako je radio kao prodavac knjiga, njegovo veliko zanimanje za oružje i municiju kasnije ga je navelo da proučava literaturu iz oblasti puškarstva i balistike. Kao samouk entuzijasta za svoj 30. rođendan osniva čuvenu fabriku oružja i municije u Lajpcigu ” Wilhelm Brenneke Gewehr und Geschoßfabrik”.
Od prvog dana fokus je bio na razvoju efikasnih i preciznih puščanih zrna. Godine 1897. Breneke je patentirao svoje prvo puščano zrno sa košuljicom od legure bakra. Sljedeće godine fabrika proizvodi prvo “Brenneke” jedinačno zrno za lovačke puške sačmarice. Godine 1905. patentiran je tip zrna naročite forme koji će kasnije biti osnov za poznata lovačka zrna TUG (Torpedo Universal Geschoß) i TIG (Torpedo Ideal Geschoß).
Famozno jedinačno “Brenneke” zrno sa karakterističnim rebrima, kod nas popularno nazvano “brener”, namijenjeno sačmaricama, pojavilo se 1910. godine. U jeku Prvog svjetskog rata Vilhelm je patentirao sasvim novi, isključivo civilni tojest lovačko-sportski metak 7×64 sa zrnom TIG. Varijanta TIG zrna, TUG, biće uvedena mnogo kasnije, 1935. godine.
Nakon Drugog svjetskog rata, 1950. godine, Breneke proizvodi specijalni žlijebljeni Paradox čok za sačmarice koji povećava efikasnost jedinačnih zrna. Već sljedeće godine legendarni Vilhelm Breneke seli se u vječna lovišta u 87. godini. Kompanija “Brenneke” postoji do današnjeg dana, a nalazi se u Langenhagenu u vlasništvu i pod upravom dr Petera Manka. “Brenneke” takođe ima američku podružnicu koja se zove “Brenneke America LP”. U stručnoj literaturi metak 7×64 se često naziva i 7×64 “Brenneke”.
Iako je lansiran 1917. godine, taj metak je započeo život 1912. U to vrijeme određeni krugovi u njemačkoj vojsci tvrdili su da standardni službeni vojni metak kalibra 7,92mm (8x57IS) nema dovoljno energije. Breneke je već imao spreman odgovor i u vrlo kratkom vremenu razvio je efikasnu municiju 8×64. Međutim, sa završetkom Prvog svjetskog rata i njemačkim porazom prekinule su se i sve diskusije na temu promjene službenog vojnog kalibra, ali Vilhelm nije imao mira.
Pomno je proučavao izvještaje sa fronta, naročito sa Balkana gdje je široko upotrebljavan inače odlični metak 7×57 (podsjećanja radi, Kraljevina Srbija u Prvi svjetski rat ušla je sa puškama upravo u ovom kalibru razvijenom u njemačkoj fabrici braće Mauzer). Breneke je, na poslijetku, svoju ideju da projektil kalibra 7 milimetara postavi u čauru metka 8×64 sproveo u djelo.
Testovi novog metka iznenadili su sve stručnjake. Izuzetno efikasan i precizan, novi metak je začet u vrijeme najvećeg sukoba koji je svijet do tada vidio, ali će ostati sinonim za isključivo lovačko-sportski kalibar koji se do danas sa velikim uspjehom koristi i jedan je od najomiljenijih karabinskih metaka u Evropi.
Čaura je duga 64 mm, a ukupna dužina metka iznosi 84 mm. Prečnik projektila je zapravo 7,25 mm. Ugao ramena čaure iznosi 40,42 stepena, a prečnik danca čaure je 11,95 mm. Metak kalibra 7×64 namijenjen je puškama sa srednje dugim akcijama, dakle pogodan za dužinu sanduka kakve imaju karabini u kalibrima 8×57 i .30-06. Za one koji sami pune municiju preporučuje se da čauru trimuju na 63,80 mm, a najbolja preciznost postiže se zrnima mase 150 grejna i težim.
Teoretski je 7×64 laborisan zrnima mase od 80 do 180 grejna, ali u praksi masa zrna varira između 120 i 177 grejna. Sa projektilom TIG mase 162 grejna, brzina na ustima cijevi iznosi 880 m/s, a energija na ustima cijevi je 4.066 džula sa maksimalnim pritiskom od 4.150 bara.
Ovako visok, skoro magnum pritisak, u kombinaciji sa idealnim dimenzijama čaure i velikom zapreminom iste glavni je razlog za fantastičnu energiju i razantnu trajektoriju ovog kalibra.
TIG (Torpedo Ideal Geschoß) zrno sastoji se od dva jezgra, od kojih je ono prednje nešto mekše, te niklovane čelične košuljice. Niklovana čelična košuljica ima tri prstena koji formiraju pravilnu kružnu ulaznu ranu što omogućava jasan krvni trag i praćenje divljači po njemu. TIG se pravilno deformiše i pečurkasto ekspandira a idealan je za lov na srneću divljač. Pogrešno je upotrebljavati ovaj tip zrna u lovu na krupne veprove i jelene.
Evo malo balističkih podataka:
Sa puškom upucanom na 179 m, TIG projektil od 162 grejna na udaljenostima od 50, 100, 150, 200 i 300 metara ima balističku krivulju +1,3 cm, +4,0 cm, +2,8 cm, -2,9 cm i -30,2 cm iz čega proističe da u bilo kom lovačkom scenariju na sve mete do 200 metara može biti pucano bez korekcije.
Teži “Brenneke” TIG projektil mase 177 grejna početne brzine V0 = 859 m/s, energije na ustima cijevi E0 = 4.154 džula, ispaljen iz puške upucane na 175 metara na navedenim udaljenostima ima balističku krivulju +1,4, +4,0, +2,5, -3,7 i -32,4 centimetra, dakle u osnovi je isti kao projektil mase 162 grejna.
Zrna TIG i TUG proizvode dvije njemačke fabrike. Kompanija “Brenneke” je stekla ekskluzivna prava na zrna “torpedo” TIG i TUG nakon dobijene parnice protiv firme “RWS Munition”, ali je RWS nastavio da ta zrna proizvodi pod drugim nazivima – ID Classic (TIG) i UNI Classic (TUG). Ova zrna su potpuno istih karakteristika.
Izuzetne karakteristike lovačkog i sportskog metka 7×64 prepoznate su i u SAD. Upravo na ideji Vilhelma Brenekea 1925. godine nastao je poznati metak .270 “vinčester” zasnovan na čauri metka 30-06. Godine 1957. konstruisan je i .280 “remington”. Sva tri kalibra imaju sličan energetski potencijal, dobre balističke performanse i omiljeni su izbor lovaca i strijelaca podjednako.
U Evropi se metkom 7×64 može loviti apsolutno sva divljač koja u većini slučajeva pada u vatri i ostaje na mjestu nastrela. Mnogi profesionalni lovci, posebno u Njemačkoj, i dalje se drže metka 7×64 sa velikom posvećenošću, odbijajući da koriste moderne “magnum” kalibre. Popularnost 7×64 “Brenneke” vidi se i iz činjenice da svi veliki svjetski proizvođači municije imaju metak 7×64 u svom katalogu.
U zemljama koje su kroz istoriju bile pod njemačkim i austrougarskim uticajem mnogi lovci na krupnu divljač koriste jednometne kuglare prelamače.
“Kiplauf” kuglare prelamače, dvokuglare, drilinzi, firlinzi i kombinovane puške oduvijek su bili više smatrani viteškim oružjem od repetirki, pogotovo, poluautomatskih karabina. 
Iz tog razloga, slijedeći staro pravilo da meci bez ivice ne treba da se koriste u prelamačama, Vilhelm Breneke razvio je municiju kalibra 7×64 prilagođenu upotrebi u prelamačama i to jednostavnim dodavanjem punog vijenca čaure. Tako je 1925. godine svjetlost dana ugledao je 7x65R “Brenneke” (oznaka “R” od njemačke riječi “rand”, što znači ivica ili obod, govori da čaura ima puni vijenac). Dakle, puni vijenac na dnu umnogome olakšava ekstrakciju čaura. Danas se ovo staro pravilo da u prelamače ne ide municija bez oznake R sve manje poštuje pa su i problemi sa izvlačenjem čaura daleko češći.
Od kada je uveden, 7x65R “Brenneke” najviše je korišćen metak za prelamače. To je moćan metak koji ima razantniju putanju od starijeg metka 7x57R i prijatan je za pucanje zbog relativno blagog trzaja. Treba reći da je Breneke razvio još i mnogo potentniji metak 8x64R, ali taj metak nikada nije bio popularan kao metak 8x57R (standardni 8×57 prilagođen prelamačama dodavanjem punog vijenca čaure).
Konstrukcija prelamajućih kuglara zahtijeva nešto manje maksimalne pritiske pa tako 7x65R “Brenneke” proizvodi 3.800 bara, što je opet za 10 odsto iznad 7x57R uz očuvanu razantnu trajektoriju.
Ukupna dužina 7x65R “Brenneke” je 83,6 mm, ugao ramena čaure iznosi 40,52 stepena, a prečnik oboda je 13,32 mm. Ovaj metak se vrlo lako umeće u cijev i pouzdano izvlači prstima ako puška nije opremljena ejektorima.
Danas skoro svi proizvođači prelamača kuglara proizvode puške u kalibru 7x65R “Brenneke”, jer se tim metkom može loviti sva evropska divljač, baš kao i njegovim prethodnikom 7×64.
TIG “Nature” zrno
Sa povećanjem ekološke svijesti “Brenneke” je razvio i TIG “Nature” zrno. To zrno nema jezgro od olova. Oblik je isti kao i standardni TIG, ali je zrno manje mase, 128 grejna, sa E0 = 3.603 džula, V0 = 930 m/s za 7×64, te E0 = 3.362 džula i nešto manjom brzinom na ustima cijevi V0 = 900 m/s za metak 7x64R. “Brenneke” takođe nudi TOG (Torpedo Optimal Geschoß) zrno u oba kalibra. Ovo zrno ima kontrolisanu deformaciju, veliku preciznost, penetraciju i ubitačnost, a redovno ostavlja izlazne rane i krvni trag te zadržava 90 odsto mase.
“Brenneke” pravi TOG zrna za niz kalibara (6 mm, .243, 7 mm, 7,62 mm, 8 mm, 9,3 mm, .375 i 10,3 mm) i sa ra zličitim težinama u zavisnosti od kalibra (primjera radi, zrno TOG kalibra 7 mm mase je 150 grejna). 7×64 i 7x65R “Brenneke” su dva izuzetno kvalitetna i precizna lovačka metka.
Lako se može pretpostaviti da će zbog položene balističke krivulje, dovoljno teškog zrna i udarne snage još dugo biti najpopularniji kalibri kod evropskih lovaca tojest zadržati slavu najpopularnijih srednjoevropskih “univerzalnih” kalibara.
Piše: Draško Dragosavljević
